Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sahte sigorta yaptırdığı tespit edilenlere ödenen emekli aylıkları ve sağlık giderleri faiziyle geri alınıyor. İşverene para cezası uygulanıyor. Hem sigortalı, hem de işveren 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabiliyor. SGK 2014 yılında 30 bin 275 kişinin sahte sigorta yaptırdığını tespit ederek haklarında işlem yaptı. Sigortalı olarak çalışmadıkları halde tanıdıklara ait işyerlerinden veya bu amaçla kâğıt üzerinde kurulmuş naylon şirketler üzerinden sahte sigorta yaptıranları ağır yaptırımlar bekliyor. SGK, özellikle 2013 yılından bu yana sahte sigortalılığa ilişkin denetimlerini yoğunlaştırdı. Denetimlerde sahte sigorta yaptırdığı tespit edilen kişiler, çok ağır yaptırımlarla karşı karşıya kalıyorlar.
Sosyal güvenlik mevzuatına göre, bir kişinin sigortalı olarak gösterilebilmesi için bir işverene bağlı olarak ‘fiilen’ çalışması gerekiyor. Gerçekte çalışmadığı halde, bir işyerinde sigortalı çalışıyor gösterilmesi, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, Borçlar Kanunu ve Türk Ceza Kanunu açısından suç teşkil ediyor.
HAKSIZ ÖDEME FAİZİYLE ALINIYOR
Bir kişinin sahte sigortalı olduğu tespit edilirse, 5510 sayılı kanun uyarınca öncelikle o kişinin sigortalılığı iptal ediliyor. Bu işlem, Borçlar Kanunu uyarınca ‘mutlak muvazaa’ kabul ediliyor ve ‘yok’ sayılıyor. Sahte sigortalılar adına yapılmış prim ödemeleri SGK’ya gelir kaydediliyor.
5510 sayılı kanunun 96. maddesi, SGK tarafından sigortalılara ve emeklilere ‘fazla veya yersiz’ olarak yapıldığı tespit edilen her türlü ödemenin kanuni faizi ile birlikte geri alınacağını öngörüyor. SGK’nın bu tür alacaklarında zamanaşımı süresi, sigortalı ve emeklilerin kasıtlı veya kusurlu davranışından doğmuşsa 10 yıl, kurumun hatasından kaynaklanmışsa 5 yıl olarak uygulanıyor.
Sahte sigorta yaptıran kişi eğer sağlık hizmetlerinden yararlanmışsa, SGK üzerinden tedavi görmüşse bu giderlerin tamamı faiziyle birlikte geri alınıyor. Sahte sigorta yaptırarak emekli olan kişilerin ise emekli aylıkları iptal edildiği gibi ödenmiş olan tüm emekli aylıkları da geriye dönük olarak tahsil ediliyor.
BEŞ YILA KADAR HAPİS CEZASI
Örneğin, bin lira emekli aylığı bağlatmak için iki yıl sahte sigorta yaptıran kişi hem yatırdığı primleri kaybediyor, hem de, diyelim 3 yıl emekli aylığı aldıysa, 3 yılda ödenen tüm aylıklar faiziyle birlikte geri alınıyor. Sahte sigorta yaptıran kişiler ile bunları sigortalı gösteren işverenler hapis cezasıyla da karşı karşıya kalıyorlar. SGK, sahte sigorta yaptıranlar hakkında, Türk Ceza Kanunu’nun ‘resmi belgede sahtecilik’, ‘resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan’ ve ‘özel belgede sahtecilik’ başlıklı maddeleri kapsamında cumhuriyet savcılıklarına suç duyurusunda bulunuyor. Resmi belgede sahtecilik suçunun cezası ise 2 yıl ila 5 yıl hapis cezasını gerektiriyor. Diğer iki suçun cezası ise sırasıyla 3 ay-2 yıl ve 1-3 yıl arasında değişiyor.
Sahte sigortalı gösteren işverenlerin, her ay SGK’ya verdiği bildirgenin ve maaş bordrosunun da sahte olduğu kabul ediliyor. Bu nedenle, sahte sigortalı gösterdikleri ‘her ay’ için, toplam bir asgari ücret tutarında idari para cezasına çarptırılıyorlar.
İŞVERENDEN VERGİ CEZASI DA ALINIYOR
Sahte sigorta yapan işverenler, gerçekte ücret ödemedikleri halde ödemiş gösterdikleri için daha az vergi ödüyorlar. Maliye ile koordineli çalışan SGK, vergi dairesine bildirdiğinde vergi kaybı cezası da geliyor.
HEM 3.500 GÜN ÇOK PİRİM HEM DE 151 LİRA MAAŞ AZ
SSK işçi emeklisi 1.122 lira (Ekim 2008’den önce emekli olanlar) SSK işçi emeklisi 839 lira (Ekim 2008’den sonra emekli olanlar) Bağ-Kur emeklisi 971 lira Bağ-Kur tarım 745 lira memur emeklisi 1.361 lira (Bağ-Kur emeklisi olmak için en az 9 bin gün prim gerekli. Ancak SSK işçi emeklisi olmak için ortalama 3.500 gün daha az yani 5.500 gün gerekiyor)
KENDİNİ İŞÇİ GİBİ GÖSTEREN PATRON 1 YILDA ARTTI
Bağ-Kur (4/1-b) kapsamında sigortalı sayılanlar, kendi işyerlerinden dolayı SSK (4/1-a) kapsamında sigortalı bildirilemiyor. SGK Başmüfettişi İsa Karakaş, “SGK, özellikle 12 Kasım 2014’ten itibaren SGK işyeri bildirgesi kayıtları ve Vergi Dairesi Otomasyon Projesi (VEDOP) kayıtlarını sorgulayarak gerçek kişi vergi mükelleflerinin işyerinden bildirim yapmalarına imkân vermiyor. Bu kişiler ortak oldukları işyerlerinden SSK (4/1-a) kapsamında sigortalı olarak bildirilenlerin sigortası (4/1-b)’ye aktarılıyor. Ayrıca cumhuriyet savcılıklarında suç duyurusunda da bulunulması söz konusu” dedi.
İŞÇİ GİBİ SİGORTALI GÖSTERMEK İÇİN 6 FARKLI NEDEN VAR
En çok sahte sigorta yaptırma nedenleri şöyle sıralanabilir:
SSK STATÜSÜNDE EMEKLİLİK: Bağ- Kur (4/b) statüsünde emekli olmak için en az 25 yıl sigortalılık ve 9 bin gün prim ödemek gerekiyor. SSK (4/a) statüsünde emekli olmak için ise en fazla 7 bin gün prim ödemek yeterli. Bazı işverenler dahi, daha erken emekli olabilmek için kendi şirketlerinde 4/a statüsünde, yani işçi olarak çalışıyor gibi sigortalı gösterebiliyorlar.
EMEKLİLİK IÇIN EKSIK SÜREYİ TAMAMLAMA: Emekli olmak için gerekli prim gün koşulunu doldurmadan işsiz kalanlar, eksik günlerini tamamlamak amacıyla sahte sigorta yaptırabiliyorlar.
ANALIK SİGORTASI HAKLARI: Hamile iken sağlık hizmetlerinden yararlanmak, doğum masraflarından kurtulmak, doğum öncesi ve sonrasında 4 ay iş göremezlik ödeneği almak için kısa süreli olarak kendilerini sigortalı gösterebiliyorlar.
AĞIR HASTALIK TEDAVİSİ: Kanser, kalp, böbrek yetmezliği gibi büyük masraf gerektiren hastalığa yakalanan kişiler tanıdık bir yerden sigortalı gösterilerek SGK üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyorlar.
EŞ DURUMU TAYINI: Eşi memur olan kişiler, eş durumu tayininden yararlanmak amacıyla fiilen çalışmadıkları halde sigortalı gösterebiliyorlar.
ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASI: İnşaat sektöründe her bir bina için belli sayıda sigortalı işçi çalıştırılması gerekiyor. Bu sayıya ulaşamayan işverenler çevrelerinde bulunan kişileri sahte sigortalı göstermek suretiyle yasal zorunluluktan kurtuluyorlar.
ÇÖZÜM, İSTEĞE BAĞLI SİGORTA: Özellikle emeklilik ya da sağlık hizmetlerinden yararlanmak amacıyla sahte sigorta yaptırmak yerine isteğe bağlı sigorta yaptırmak mümkün. 5510 sayılı kanun uyarınca, isteğe bağlı sigortalılar hem emeklilik için gerekli prim gününü dolduruyor, hem de her türlü sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyorlar. Ancak, eş durumu tayini veya analık sigortasından yararlanmak isteyenler için isteğe
