Organlara ve dokulara oksijen taşımak için yeterli miktarda sağlıklı kırmızı kan hücresi (alyuvar) bulunmadığı durumlarda kansızlık olarak bilinen anemi ortaya çıkmaktadır. Kadınların adet döngülerinde düzenli olarak kan kaybetmelerinden dolayı, kadınlar anemiye erkeklere göre daha eğilimlidirler. Hamilelik dönemi de anemi riskini artıran bir süreçtir ve bu dönemde ortaya çıkan anemi tedavi edilmediği sürece anne ve bebeğin sağlığını olumsuz etkiler. Hamileliğin özellikle 2. ve 3. trimesterinde demir emilimi artmasına rağmen, diyetle alınan demir gereksinimi karşılamaya yetmediğinden demir desteği gerekli olmaktadır. 

 

Hamilelikte hemoglobin seviyesi 11 mg/dl’nin altındaysa anemi kabul edilir. Hamilelikte kansızlık en sık demir ve folik asit eksikliğine bağlı görülür. Bunların dışında B12 vitamini eksikliği de anemiye neden olur. Dolayısıyla kansızlık eksiliğin durumuna bakılarak; demir, folik asit ve B12 vitamini desteğiyle tedavi edilebilmektedir. 

 

-Erken doğum riskinde artış,

-Doğum sonrası kanama riski,

-Rahim içi gelişme geriliği,

-Düşük doğum ağırlığı riskinde artma, 

-Doğum sonrası annede enfeksiyon riski,

-Doğum sonrası annenin iyileşmesinde gecikme,

-Doğum sırasında yaşanan normal kan kaybının anemik kadınlarda tehlike yaratacak boyuta ulaşması,

-Anne ölümleri gibi ciddi riskler ve tehlikeli sonuçlar taşır.

 

Bu nedenle anne ve bebek sağlığı açısından, tüm anne adaylarının kan değerlerini çok iyi takip etmesi büyük önem taşımaktadır.

 

Halsizlik,çabuk yorulma,iştahsızlık,saç dökülmesi,tırnakların incelmesi, kırılması,mide-bağırsak problemleri,baş ağrısı,baş dönmesi,nefes darlığı,çarpıntı,uyku düzeninde bozukluk gibi belirtileri bulunan anemi, en sık halsizlik ve yorgunluk şikayetleriyle kendisini gösterir. 

 

Anne adaylarında bu belirtilerin görülmesi veya rutin kontrollerde gözlemlenmesi halinde demir değerlendirilmesi yapılır. Demir eksikliği var ise nedenlerinin iyi araştırılması gerekir. Demir eksikliği ciddi risklere yol açsa da, aşırı kullanımı da vücutta kanserojen hücrelerin çoğalmasına neden olur. Bu nedenle dışarıdan yapılan takviyeler mutlaka bir uzman kontrolünde olmalıdır. 

 

Hamilelikte anemi teşhisi kan tahlili ile konulmaktadır. Eğer planlanmış bir gebelik söz konusu ise hamile kalmadan önce kan tahlili yaptırılarak hemoglobin seviyesi belirlenir. Beklenmeyen, süpriz bir gebelik durumunda ise gebeliğin ilk haftalarında yapılacak kan tahlili ile de hemoglobin seviyesi ölçülebilmektedir. Böylece gebeliğin erken dönemlerinde ölçülen hemoglobin ve ferritin düzeyleri ile demir eksikliği saptanmaktadır. Anne adayının kan demir düzeyleri normal olsa da, gebeliğin ikinci yarısından itibaren takviye demir verilmezse, kan değerleri hızla düşecektir. Dolayısıyla kan sayımında değerleriniz normal olsa da, en geç 20. haftadan sonra demir takviyesi gerekmektedir.

 

Hamilelikte anemi tedavisindeki amaç, anne adayının demir depolarının yeniden doldurulmasıdır. Dolayısıyla demir takviyeleri ile desteklenen, demir açısından zengin bir beslenme programı uygulanır. Hamilelik süresince fetüs ve plasentanın ihtiyaçlarının artması ve kan hacmindeki artıştan dolayı, anne adaylarının bu süreç boyunca gebelik öncesi dönemden 2 kat daha fazla olan, 4 mg demir ihtiyacını karşılaması gerekir. Hamileliğin ikinci yarısından sonra artan bu demir ihtiyacı günlük ortalama 6-7 mg kadar olup, toplamda gebelikteki günlük demir ihtiyacı 30 miligrama ulaşır. Bu nedenle gebelik sürecinde en az günlük 27 miligram demir takviyesi idealdir. Bu dönemde kırmızı et tüketimi ve C vitamini içeren gıdaların alınması ihmal edilmemelidir. Demir depolarının dolmasını sağlamak amacıyla, anemi iyileşse bile tedavi 3 ay daha devam ettirilir.

 

Kansızlık tedavisi sırasında; bulantı, kusma, ishal, kabızlık, midede rahatsızlık gibi yan etkiler görülebilir. Bu tarz yan etkilerin gözlenmesi halinde, yan etkilerin en aza indirilmesi için demir hapları yemeklerden sonra alınabilir. Anemi tedavisi sırasında anne adayları, demir emilimini azaltan süt ve süt ürünleri, kalsiyum tuzları, çay ve kahve gibi besinlerin tüketimine ve antiasit türevi ilaçların alımına dikkat etmeli ve bunları demir içeren gıdalarla birlikte tüketmemelidir. C vitamini, demir emilimini artırmaktadır. Bu nedenle demirin emilimini artırmak için demir ilaçlarının portakal suyuyla ve aç karnına alınması daha uygun olur. Bununla beraber kırmızı et, yumurta, baklagiller, tahıl, taze sebze, kuru meyve gibi demirden yana zengin gıdaların tüketilmesi de gerekir.

 

Hamilelikte kansızlığa ve demir eksikliğine karşı gereken önlemlerin alınması oldukça önemlidir. Bu nedenle kontrollerinizi ihmal etmemeniz ve doktorunuz tarafından verilen vitamin ve demir ilaçlarını düzenli olarak kullanmanız gerekmektedir.